آموزش مرحله به مرحله و تخصصی جوشکاری

آموزشگاه فوق تخصصی حرفه گستران تمامی سرفصل های آموزشی خود را صادقانه ، کامل و دقیق ذکر کرده است.

 

تمیز نمودن سطوح اتصال:

آلودگي هايي همچون گريس، روغن، زنگ و پوسته تأثيرات مضري در كيفيت جوش دارند. همانطور كه قبلاً هم گفته شد مي بايستي هيچگونه آثاري از لايه اكسيدي حاصل از برشكاري اكسي استيلن بر روي سطوح اتصال ديده نشود. جوشكار همچنين بايستي در مورد عدم حضور ساير آلودگي ها نيز اطمينان حاصل نمايد كه اين كار را مي توان با استفاده از برسهاي دستي انجام داد.

جفت نمودن لوله ها:

دو لوله اي كه قرار است مورد جوشكاري قرار گيرند مي بايستي دقيقاً در يك امتداد قرار گيرند. سطوح داخلي و همچنين سطوح خارجي لوله بايد كاملاً در امتداد هم باشند. جفت نمودن لوله نيز خود احتياج به مهارت كافي دارد.

تكه هاي  كوتاه لوله تنها براي تمرين جوشكاري مورد استفاده قرار نگرفته بلكه جهت استفاده در كارگاهها و مناطق عملياتي نيز مي باشد طول لوله بكار رفته همانطور كه قبلاً نيز گفته شد مي بايستي ۷  اينچ باشد. لوله از نوع فولاد كم كربن و با قطر هشت اينچ مي باشد البته قطر واقعي خارجي لوله برابر با۲۵/۸  اينچ بوده و ضخامت ديواره نيز ۴۰۶/۰ اينچ مي باشد.

براي جفت نمودن لوله ها، ابتدا فاصله درز اتصال را در نظر داشته، سيمي را كه تقريباً داراي قطري برابر با اين فاصله بوده پيدا نموده وخم كرده ، سپس يكي از لوله ها را روي ميز قرار داده و لوله ديگر را بر روي آن قرار دهيد به طوري كه سيم مورد ذكر بين دو لوله به صورت يك فاصله دهنده عمل نمايد. در اين حالت لوله ها را به يك پايه مستقيم تكيه دهيد . حداكثر تا رديفي مجاز ( عدم انطباق و بالا و پايين بودن دو لبه در جوشكاري لب به لب يا ورق ) طبق استاندارد (ASME) از ۱۶/۱ نمي بايستي بيشتر باشد در اين حالت لوله ها براي زدن خال جوش آماده مي باشند.

خال جوش ها :

پس از آنكه لوله ها به طور كامل و رديف روي هم قرار گرفتند، ۴ خال جوش و با فاصله مساوي در اطراف لوله انجام ميگيرد. اين عمل توسط الكترود ۸/۱ ( E 6010 ) انجام مي پذيرد. طول هر خال جوش مي بايستي تقريباً ۴/۳ باشد. از آنجايي كه خال جوشها به عنوان قسمتي از پاس ريشه باقي مي مانند بنابراين مي بايستي بدون عيب انجام پذيرد. خال جوشها مي بايستي استحكام لازم را داشته و نفوذ كافي را در ريشه داشته باشند.

در حاليكه لوله ها بر روي هم قرار گرفته اند اولين خال جوش را در يك نقطه مي زنيم  سپس سيمي كه بين دو لوله قرار دارد را حركت داده به طوري كه فقط قسمت خم شده آن بين لوله ها قرار گرفته باشد سپس خال جوش دوم را در محلي مخالف و روبروي خال جوش اول انجام مي دهيم. در مرحله بعد سيم را به طور كامل از بين لوله ها خارج كرده و فاصله درز جوش را مورد بررسي قرار ميدهيم. اگر درز يكطرف لوله نسبت به طرف ديگر آن فاصله بيشتري داشته باشد ( بازتر باشد ) خال جوش بعدي را در اين منطقه انجام مي دهيم. اگر اين درز بسيار گشاد بود به طوري كه قابل جوشكاري نبود در آنصورت لوله را چند دفعه بر روي ميز مي كوبيم تا آنكه اين اشكال رفع گردد. سپس خال جوش سوم و چهارم را به اندازه ۹۰ درجه فاصله نسبت به خال جوش اول و دوم انجام مي دهيم .

 

در بيشتر حالات، انتهاي خال جوشها مي بايستي سنگ زده شود تا اتصال بين خال جوش و پاس ريشه اي كه بعداً انجام خواهد پذيرفت به خوبي انجام پذيرد. البته اين مسئله در همه موقعيت ها انجام نمي گيرد. گاهي اوقات دستگاه سنگ موجود نبوده بنابراين جوشكار مي بايستي اين اتصال را به خوبي برقرار سازد. اگر جوشكار قادر به انجام كار باشد در آنصورت در مورد خال جوش هايي كه سنگ خورده اند و اتصال آنها به بقيه پاس ريشه هيچگونه مشكلي نخواهد داشت بنابراين در حين آموزش جوشكاري، توصيه مي گردد كه انتهاي خال جوشها سنگ نخورند.روش صحيح براي جوشكاري  خال جوشها در پاراگراف بعدي توضيح داده خواهند شد. البته تمام اين توضيحات با فرض اينكه مناسب انتخاب گرديده و دستگاه جوش سالم و بدون نقص مي باشد در نظر گرفته شده است.

اين نكته قابل ذكر مي باشد كه شروع به جوشكاري مي بايستي به طور صحيح انجام پذيرد چه در مورد انجام دادن خال جوش بوده و يا يك  پاس كامل. پس از برقرار شدن قوس، طول قوس بلافاصله نمي بايستي كوتاه گردد. مي بايست زمان كافي براي پايدار شدن به قوس داده شده و همچنين زمان كافي براي برقرار شدن اتمسفرگاز محافظ نيز در نظر گرفته شود.

اگر قوس ناپايدار در مجاورت ريشه جوش قرار گيرد ممكن است كه الكترود چسبيده و يا قطرات كوچكي از الكترود ذوب شده به گوشه هاي شيار پخ زده شده بچسبند كه اين امر خود منجر به محدوديت در حركت قوس مي گردد. اتمسفر گاز محافظ فلز مذاب را از اكسيده شدن محافظت مي نمايد. در صورت عدم حضور  اين گازها، فلز مذاب موجود در حوضچه مذاب با اكسيژن هوا تركيب شده تشكيل اكسيد داده و بدين ترتيب فلز مذاب براحتي نمي تواند  در درز جوش جريان پيدا كند. در اين حالت فلز رسوب داده شده به طور كامل ذوب نشده و همچنين نفوذ  پاس ريشه نيز به اندازه كافي نمي باشد. نتيجه عمل جوش معيوبي بوده كه مي بايستي برطرف گردد.

براي انجام دادن خال جوشها روش صحيح  اين بوده كه قوس در قسمت جلوي جوش و يا قسمتي از شيار كه خط جوش در آنجا انجام مي پذيرد برقرار گردد. قوسي با طول بلند را برقرار كرده و سپس الكترود را در درون شيار به محلي كه جوش از آنجا شروع خواهد شد انتقال دهيد. اين عمل علاوه بر آنكه سطح شيار را پيش گرمايي نموده، زمان كافي براي استقرار و پايدار شدن قوس را نيز مي دهد.

در طي اين زمان ممكن است قطرات فلز انتقال يافته از الكترود به صورت جرقه درخارج از محل جوش پخش شوند.

الكترود مي بايستي در زاويه مناسب نسبت به لوله قرار گيرد الكترود در بالاي قسمتي كه محل شروع جوشكاري است قرار مي گيرد تا گوشه هاي شيار ذوب گردند سپس فاصله قوس كم شده تا اينكه طول قوس مناسب براي جوشكاري برقرار گردد. پس از تشكيل شدن سوراخ كليد و تشكيل شدن خط جوش، مي بايستي به الكترود كمي حركت سرد و گرم ( whipping ) داد.

سوراخ كليد:

سوراخ كليد يكي از بخش هاي اساسي در جوشكاري  پاس ريشه مي باشد. سوراخ كليد مي بايستي ۱ برابر قطر روپوش الكترود باشد. اين عامل ( key hole ) با تشكيل دادن تاج كوچكي در قسمت عقب خط جوش، در واقع نفوذ كافي ريشه جوش را مشخص مي نمايد .

تاج مورد بحث مي بايستي داراي ارتفاعي به اندازه ۱۶/۱ بالاتر از سطح داخلي لوله باشد. در حين جوشكاري، جوشكار مي بايستي به طور مداوم سوراخ كليد را زير نظر داشته باشد. زماني كه اين سوراخ گشاد گرديد منجر به نفوذ زيادي خواهد شد. در آنصورت اين امر را مي توان با كاهش آمپر و يا با افزايش سرعت جوشكاري بهبود بخشيد. اگر سورخ كليد خيلي كوچك باشد در آنصورت برعكس  مورد قبل، نفوذ ناكافي بوده كه در اين حالت نيز مي بايستي آمپر را افزايش داده و يا سرعت جوشكاري را كاهش داد.

دادن حركت سرد و گرم به الكترود:

زماني كه لوله ها در حالتG 2 خال جوش خوردند در اين حالت جوش در حالت افقي بوده و لازم است كه جهت كنترل فلز در حوضچه مذاب كمي به الكترود حركت سرد و گرم داد. حركت سرد و گرم در واقع حركتي است كه با دور نمودن قوس از حوضچه مذاب در جهت جوش و سپس مجدداً برگرداندن آن به حوضچه مذاب مي باشد. قوس مي بايستي از شيار جوش خارج نشود. طول اين حركت مي بايستي كوتاه و به اندازه   ۱ قطر الكترود بوده تا اينكه محافظت گاز اطراف فلز كاملاً در همه حال به خوبي انجام پذيرد.پس از هر حركت سرد و گرم الكترود مي بايستي در گوشه بالاي سوراخ كليد مكث كوتاهي نموده تا اينكه فلز مذاب رسوب داده شده و جريان حوضچه مذاب حفظ گردد. حركت ذكر شده نمي بايستي با حركت كامل دست بلكه با حركت مچ دست انجام پذيرد. منظور از اين حركت، كاهش سياليت فلز مذاب مي باشد.

جوشکاری سربالای پاس ریشه:

پس از تشكيل سوراخ كليد و حوضچه مذاب و با توجه به زاويه مناسب الكترود، الكترود در طول لوله به جلو رانده مي شود. احتياجي به حركت جلو و عقب الكترود در طول اتصال درز نيست بلكه فقط حركت مستقيم و خطي در جهت خط جوش كافي مي باشد. حركت الكترود مي بايستي به آرامي و يكنواخت انجام پذيرد، با حفظ طول قوس مناسب، انتهاي الكترود مي بايستي نزديك به قسمت بالاي سوراخ كليد كه در مجاورت خط جوش رسوب داده شده مي باشد قرار گيرد. در صورتي كه تنظيم شدت جريان به طور صحيح باشد، در آنصورت احتياجي به حركت سرد و گرم در جهت كنترل حوضچه مذاب و اندازه سوراخ كليد نميباشد. در حين جوشكاري شخص جوشكار مي بايستي به حوضچه مذاب و سوراخ كليد توجه داشته باشد. همچنان كه الكترود در طي درز جوش حركت مي كند، لبه هاي درز واقع در جلوي قوس را ذوب كرده و فلز مذاب به قسمت پشت قوس جريان پيدا مي كند و به اين صورت وارد حوضچه مذاب شده و به درز ريشه جوش راه پيدا ميكند. همچنان كه الكترود حركت مي نمايد فلز مذاب موجود در حوضچه كه در قسمت پشت باقي مانده منجمد شده و تشكيل خط جوش را ميدهد، فلز مذاب موجود در حوضچه كه در قسمت پشت باقي مانده منجمد شده و تشكيل خط جوش را ميدهد. از آنجايي كه خط جوش به شكل دايروي در اطراف لوله رسوب مي گردد، زاويه الكترود متناوباً مي بايستي نسبت به موقعيت تغيير نمايد.

در صورتي كه اندازه سوراخ كليد خيلي كوچك باشد زاويه الكترود بايد كمي كاهش پيدا كند كه اينكار را مي توان با مستقيم تر گرفتن الكترود و به سمت سوراخ كليد انجام داد. همچنين سرعت جوشكاري نيز كمي بايستي كاهش داده شود در صورتي كه سوراخ كليد بيش از اندازه باز باشد زاويه الكترود بايستي  كمي افزايش يابد. درصورتي كه اين عمل مؤثر نباشد مي بايستي جوشكاري متوقف  شده و قبل از شروع مجدد شدت جريان كاهش داده شود.

حركت سرد و گرم گاهي اوقات در جوشكاري بالاسري به منظور كاهش اندازه سوراخ كليد و كنترل حوضچه مذاب انجام  مي گيرد ولي با اين وجود اين عمل توصيه نشده و در صورت امكان نمي بايستي انجام گيرد. در صورت نياز به  حركت سرد و گرم زياد، بهتر است كه شدت جريان كاهش داده شود.

قطع نمودن وشروع مجدد:

زماني كه عمل جوشكاري پاس ريشه لوله به موقعيت ساعت ۱ نزديك مي شود ما با حالت جوشكاري تخت مواجه هستيم. در اين حالت كنترل  حوضچه مذاب  مشكلتر شده و حركت سرد وگرم مي بايستي ادامه يابد تا پاس ريشه در موقعيت ساعت ۱۲ به اتمام رسد.

هنگام جوشكاري جوش شياري جناغي يكطرفه، اتصال لب به لب در حالت تخت ( G 1) فلز مذاب تمايل زيادي به ريزش از ميان درز به روي جوش قسمت پايين لوله و تشكيل نفوذ زيادي در آن محل را دارد . در بعضي حالات سوختگي نيز حاصل ميگردد، مخصوصاً اگر شدت جريان خيلي زياد باشد. در بعضي كارگاهها براي جلوگيري از اين امر، صفحات پشت بند در قسمت پشت درز اتصال قرار ميدهند. اما در صورتي  كه جوشكار مهارت كافي در جهت استفاده از حركت سرد و گرم و تنظيم صحيح شدت جريان داشته باشد احتياجي به اين مسائل نيست.

از آنچه تا كنون گفته شد نتيجه مي گيريم كه جوشكار  مي بايستي مرتباً سوراخ كليد و حوضچه مذاب را در جهت جلوگيري از نفوذ زيادي زير نظر داشته باشد. همچنين مي بايستي حركت سرد و گرم را جهت كنترل  حوضچه مذاب ادامه دهد. در صورتي كه نشانه هايي از نفوذ زيادي مشاهده كرد مي بايستي زاويه الكترود افزايش يابد. زاويه نرمال الكترود براي جوشكاري در صورتي كه شدت جريان به طور  صحيح تنظيم  گشته و از حركت سرد و گرم نيز به طور صحيح استفاده شده باشد، در آنصورت پاس ريشه كامل و بي عيب در حالت تخت در قسمت بالاي لوله خواهيم داشت. زماني كه خط جوش به موقعيت ساعت ۱۲ رسيد، جوش مي بايستي متوقف گردد. پس از آنكه جوش به اندازه كافي خنك شد، پوشش گل جوش برطرف شده و جوشكاري طرف ديگر لوله آغاز ميگردد.

جوشکاری نیمه دوم لوله:

متصل شدن دو خط جوش در يك منطقه اصطلاحاً اتصال نهايي ( Iie in ) ناميده ميشود. اين نقطه مي تواند خال جوش و يا جوش انجام شده در نيمه اول لوله باشد. در غير اين دو حالت، دو جوش مي بايستي بدون ناپيوستگي و به طور كامل به همديگر متصل باشند.

انجام عمل اتصال احتياج به دقت زيادي دارد. براي داشتن اتصالي خوب، بهتر است كه گوشه انتهايي جوش قبلي سنگ خورده، نازك شوداين عمل به وسيله دستگاه سنگ دستي و صفحه سنگ با قطر كم انجام پذيرد. زماني  كه ا نتهاي خط جوش قبلي سنگ خورده و نازك مي شود فلز موجود در آن منطقه نسبت به حالتي كه سنگ نخورده سريع تر گرم ميشود. بعضي اوقات تسهيلات كافي از جمله دستگاه سنگ در اختيارما نبوده و بنابراين مجبور هستيم كه اتصال را مستقيماً به جوش  سنگ نخورده انجام  دهيم كه اين عمل مشكلتر مي باشد. بنابراين شخصي كه هنوز مهارت  كافي در جوشكاري بدست نياورده بهتر است كه اين عمل را بدون استفاده از سنگ انجام دهد. زمانيكه مهارت كافي در اين  امر بدست آورد در‌‌ آنصورت اتصال  به خط جوش سنگ خورده بسيار آسانتر مي باشد.

بعضي اوقات عمل اتصال نهايي در هنگام نزديك شدن به سوراخ  كليد ميبايستي انجام گيرد. در حاليكه در شرايط خاص ديگري اين عمل هنگام نزديك شدن به قسمت انتهايي طرف مخالف خط جوش انجام مي پذيرد. اين دو حالت درشكل ۲۳ به نمايش درآمده است. در دو حالت ذكر شده، دو حالت مختلف جوشكاري مورد استفاده قرار مي گيرد.

زمانيكه پاس ريشه به سوراخ كليد نزديك ميگردد، سرعت جوشكاري  نمي بايستي تغييري نمايد. با سرعت ثابت قبلي به جوشكاري ادامه داده و به سوراخ كليد نزديك مي شويم، همچنان كه سوراخ كليد در حال پر شدن مي باشد، حوضچه مذاب را تحت نظر داشته و به محض اينكه حوضچه مذاب با جوش قبلي در حال اتصال كامل بودند، الكترود را به سمت نقطه اتصال برگردانده، قوس را بلند نموده وسپس با حركتي قوس را قطع مي نماييم. بعضي اوقات با نزديك شدن قوس به محل اتصال نهايي سوراخ كليد از اندازه طبيعي خود گشادتر مي شود. در اين حالت از حركت  سرد و  گرم براي خنك شدن فلز و جلوگيري از نفوذ بيش  از اندازه در محل اتصال استفاده ميشود.. در صورتي كه طول قوس كوتاه بوده و سرعت جوشكاري خيلي سريع باشد هنگام نزديك شدن به محل اتصال نهايي، نفوذ ناقص رخ خواهد داد. بنابراين بايد سرعت جوشكاري آرامو طول قوس نرمال بوده تا آنكه حوضچه مذاب با خط جوش قبلي به خوبي در هم آميخته شود.

بازرسی جوش:

در صورت دقت و توجه در مراحل آماده نمودن لوله، مشكلي در جفت كردن لوله نخواهيم داشت اما بعضي اوقات و تحت شرايطي مجبور به استفاده از لوله اي كه بد جفت شده است خواهيم بود. بعنوان مثال نداشتن تجربه در پخ زدن و يا اشتباه در  اندازه گيري و اعمال پارامترها  ميتواند منجر به اين مسئله گردد. يكي از مواردي  كه نتيجه جفت نمودن بد لوله مي باشد باز بودن بيش از اندازه درز  جوش مي باشد. جوشكاري نمودن درز باز بيش از اندازه مشكل بوده و مي بايستي  در مورد جوشكاري آن و يا تعويض لوله تصميماتي اتخاذ نمود. البته گاهي  اوقات تعويض لوله مي تواند امر پر هزينه اي بوده و از لحاظ اقتصادي صرفه نداشته باشد. البته اين  نوع تصميم بستگي به نوع كار نيز دارد. به عنوان مثال درمراكز شيميايي و يا اتمي از لوله اي كه بد جفت شده است نمي بايستي استفاده كرد.

به هر حال در صورتي كه درز بيش از اندازه باشد اولين مرحله كار، متصل نمودن لوله ها به هم بوسيله خال جوش بوده. در حالت افقي G5، خال جوش ها در موقعيت ۱۲، ۳، ۶ و ۹ انجام ميگيرد . درصورتي كه درز در اندازه خود نرمال بوده خال جوشها در موقعيت ۲، ۵، ۸ و۱ انجام مي گيرد. در صورتي كه خال جوش در موقعيت ساعت ۶ بود، جوشكاري در جهت مخالف خال جوش شروع ميگردد.براي شروع به زدن خال جوش، ابتدا بهتر است كه پلي از فلز جوش در طي شكاف ريشه به وجود بياوريم. اين به آن معني بوده كه نقاط كوچكي از خال جوش در كنار هم بچينيم تا آنكه آخرين نقطه جوش دو لبه را به هم اتصال دهد.

بايد توجه نمود كه شدت جريان جوشكاري براي اتصال اين نقطه جوشها كم باشد، پس از آنكه قوس برقرار گرديد  و ثبات كافي را دارا شد، طول قوس را كوتاه نموده اولين نقطه جوش را در ريشه بوجود مي آوريم سپس اين حجم كوچك جوش تميز گشته و سپس نقطه جوش بعدي  بر روي قبلي ايجاد مي گردد تا آنكه پل ارتباطي بين درز ايجاد گردد. منظور از تشكيل اين پل بوجود آوردن مكاني براي برقرار كردن قوس هنگام شروع به جوشكاري مي باشد. خال جوشها  اشاره شده هيچكدام به طور كامل ذوب نشده اند.بنابراين از آنجايي  كه حفاظت كافي از اين نقاط انجام نشده است بنابراين احتمال آنكه داراي شكاف هايي باشند نيز هست. در نتيجه پس از آنكه خط جوش قوي و با نفوذ كافي ايجاد گرديد، اين نقاط مي بايستي برطرف گردند. معمولاً اين عمل پس از كامل نمودن جوش نيمه اول لوله توسط سنگ انجام مي گيرد. بهتر است كه كل پل برقرار شده و ۲/۱ از فلز جوش اطراف آن نيز توسط سنگ برداشته شود.

پس از آنكه پل ارتباطي ذكر شده برقرار شد بقيه خال جوشها انجام گرفته از شدت جريان پايين استفاده مي شود. مطابق معمول اين پل قبل از برقرار كردن تميز ميگردد. سپس قوس در اتصال جوش و در قسمت جلوي پل و طول قوس بلند برقرارگشته تا آنكه قوس ثبات كافي را دارا شود. سپس قوس به محل درز نزديك شده و طول قوس كوتاه مي شود. طول قوس مي بايستي از حد نرمال نيز كمي كوتاهتر باشد . قوس به آرامي در طول پل حركت داده شده تا آنكه كمي فلز مذاب ظاهر گردد آنگاه مي توان  به رسوب دادن جوش پرداخت. در هنگام رسوب دادن حركت U شكل انجام ميگيرد. اين حركت به منظور پر نمودن درز گشاد انجام مي پذيرد از آنجايي كه فاصله درز باز بوده سوراخ كليد به طور كامل تشكيل نميشود با اين وجود گوشه هاي درز بايستي كاملاً ذوب گردد.

يكي از مشكلات كه ممكن است هنگام جوشكاري درزهاي بيش از اندازه باز ايجاد گردد، نفوذ زيادي مي باشد بنابراين جهت جلوگيري از اين مشكل بايد طول قوس از حد نرمال كوتاهتر بوده و همچنين شدت جريان نيز از حد نرمال كمتر باشد.

براي انجام حركت U شكل، به الكترود بطوركامل حركت عرضي داده شده تا آنكه قوس كل مسير را خارج از حوضچه مذاب طي نمايد. حركت قوس مي بايستي طوري بوده كه در طول سطح پخ بوده و از گوشه هاي پخ دور باشد، همچنين اجازه داده شود كه قبل از برگردانده شدن قوس به منطقه ذوب، حوضچه مذاب بطوركامل منجمد گردد.

مسائل ذكر شده نياز به انجام حركت U شكل با طول زياد را ايجاب مي نمايد سپس هنگامي كه قوس به منطقه ذوب برمي گردد، منطقه منجمد شده دوباره ذوب شده و بدين ترتيب حوضچه مذابي كوچكتر و با سياليت كمتر تشكيل ميشود.

در صورتيكه گرمايش بيش از حد در فلز انجام پذيرد، زاويه الكترود را كمي افزايش مي دهيم، در صورتي كه اين امر  نيز چاره ساز نباشد قوس را در فواصل زماني كوتاه  برقراركرده و بدين ترتيب به جوش اجازه داده تا به اندازه كافي خنك شود. در صورتي كه طول خال جوش ۴/۳ بوده قوس با روش  معمول كه در قسمت هاي قبلي توضيح داده شد، قطع ميگردد.

جهت جوشكاري درز گشاد، پاس ريشه در منطقه ساعت ۶ و در خلاف جهت انتهاي خال جوش انجام ميگيرد. قوس بر روي خال جوش روشن گشته، قوس با طول بلند بر روي قسمت انتهايي خال جوش  نگهداشته شده تا آن بخش را پيش گرمايي نمايد. به محض اينكه فلز مذاب ظاهر گشت، طول قوس كوتاه گشته و با حركتU   شكل پاس ريشه آغاز مي گردد. بايد توجه نمود كه گرمايش بيش از حد و نفوذ زيادي انجام نشود. حركت U شكل در كل طول نيمه لوله ادامه مي يابد. قبل از شروع به جوشكاري نيمه دوم، همانطور كه قبلاً ذكر شد پل جوش برقرار گشته و ۲/۱ از خال جوش برداشته مي شود.

آماده سازی بد و درز جوش بیش از حد بسته :

بعضي اوقات با تركيبي از دو حالت فوق الذكر مواجه مي شويم، به طوري كه در نقطه اي از لوله درز بيش از اندازه و در نقطه ديگري بيش از اندازه بسته مي باشد. اين حالت در صورتي كه لوله ها كج بريده شده و يا دو انتهاي لوله منطبق نباشد به وقوع مي پيوندد. براي اين نوع جوشكاري روشهايي را كه در دو حالت جداگانه توضيح داديم مي بايستي بكار گرفته شود. گاهي اوقات لازم است كه درطول محيطي لوله چندين بار شدت جريان را كم كرده و يا زياد نماييم.

در مرحله اول جهت جلوگيري از وقوع ترك، خال جوش اول در منطقه اي كه درز جوش بسته ميباشد انجام مي پذيرد. از آنجايي كه جوشكاري در اين منطقه آسانتر بوده، شروع جوش را از آنجا آغاز مي نماييم. البته اصل كلي شروع جوش از قسمت پايين لوله هميشه مي بايستي مد نظر باشد.

آماده سازي بد و پيشاني پخ بيش از اندازه پهن مي باشد .

خلاصه ای از جوشکاری پاس ریشه:

يك پاس ريشه ايده آل مي بايستي از عيوبي همچون سوختگي كناره جوش، خلل وفرج، ذوب ناقص، نفوذ ناقص و نفوذ زيادي به دور باشد. از تمام اين عيوب مي بايستي با آموختن و تمرين روش هاي صحيح جوشكاري جلوگيري شود. بايد به خاطر سپرد كه تمامي اين عيوب در ارتباط با كار جوشكار مي باشند. وجود خلل و فرج در جوش هيچگونه ارتباطي با دستگاه جوش نداشته، بلكه در اثر عدم تميزكردن كامل جوش از گريس، روغن و ساير آلودگي ها، قبل و بين جوشكاري به وجود مي آيد. خلل و فرج همچنين در اثر پوشش معيوب الكترود و وجود رطوبت در اين پوشش نيز به وجود مي آيد. كليه اين عيوب الكترود مي بايستي قبل از شروع به جوشكاري مورد بازرسي جوشكار قرارگيرد. درز جوش با فاصله صحيح و آماده سازي صحيح لوله همگي در نفوذ كامل جوش مؤثر  مي باشند. تركيب فلز جوش نيز تحت تأثير آماده سازي لبه ها مي باشد. زماني كه فاصله درز و آماده سازي صحيح بوده، جوشكار قادر به حركت دادن صحيح به الكترود و در هم آميختن بهتر فلز پايه و الكترود مي باشد.

تركهاي انقباضي هنگامي  كه جوش در حجم كم بر روي لوله هاي با ضخامت بالا انجام مي گيرد، ديده مي شود. اندازه و پهناي پاس ريشه مي بايستي به اندازه كافي بوده تا قدرت مقاومت در برابرتنش هاي انقباضي بدون وقوع ترك را داشته باشد. اين مسئله توجه به شرايط اتصال قبل از جوشكاري را ايجاب مي نمايد.

روش تیگ:

در اين نوع روش جوشكاري، فلز پايه و فلز پر كننده توسط گرماي قوس ايجاد شده بين قطعه كار و الكترود تنگستن ( ذوب نشدني ) ذوب مي شوند. گاز خنثي و يا مخلوطي از گازهاي خنثي جهت محافظت منطقه ذوب از اثرات اتمسفر اطراف جوش بكار ميرود. فلز پركننده كه به صورت مفتول ميباشد به عنوان فلز كمكي مورد استفاده قرار مي گيرد. در هنگام جوشكاري ورقه هاي نازك، احتياجي به فلز پر كننده نمي باشد.

 

تجهيزات مورد نياز :

۱- دستگاه جوش

۲- گاز محافظ و تجهيزات كنترل كننده گاز محافظ

۳- تورج تيگ

۴- الكترود تنگستن

۵-دستگاه جوشكاري

دستگاه جوشكاري بكار رفته براي جوش آرگون، به طور مخصوص جهت اين روش طراحي شده است. اين دستگاهها جهت جوش با قوص مصرفي طراحي شده و در صورتي كه مجهز به تجهيزات مخصوص فركانس بالا ( HF ) باشند هر دو جريان AC يا DC ميتواند مورد استفاده قرار گيرد. با اين حال بهترين جوشها با استفاده از دستگاه هايي كه به طور خاص براي جوش آرگون طراحي شده اند حاصل ميگردد.

دستگاههاي جوش آرگون( GTAW ) به صورت ركتيفايرAC/DW و يا ژنراتورهاي DC مي باشند. هر دو قطبيت مستقيم و معكوس مي تواند با جريان مستقيم مورد استفاده قرار گيرد. جريان با فركانس بالا هنگام استفاده از جريانDC فقط جهت برقرار كردن قوس استفاده مي شود و هميشه با جريان AC مورد استفاده قرار ميگيرد. جريان جوشكاري توسط كنترل دستي و يا پايي برقرار مي گردد.

مشخصات  جوشكاري به كار رفته بستگي به نوع فلز مورد جوشكاري دارد. راهنمايي هاي لازم در اين مورد در جدول ۱ آورده شده است.

گاز محافظ:

ترچ، عمل نگهداري تنگستن و انتقال جريان را به قوس بر عهده دارد. اين ترچها بسته به آمپراژ مورد استفاده در جوشكاري توسط سيستم آب و يا هوا خنك  مي شوند. براي جوشكاري پاس ريشه كه توسط جرياني برابر با ۷۵ تا ۲۰۰ آمپر انجام ميپذيرد احتياجي به سيستم خنك كننده آب نمي باشد.

الكترودهاي مورد استفاده در جوشكاري تيگ از آلياژهاي تنگستن مي باشند. بدين ترتيب داراي نقطه ذوب بالا (f  ۶۹۰۰ ) و غير مصرفي مي باشند. الكترود مي بايستي هميشه تميز نگه داشته شده و بهيچوجه با حوضچه مذاب تماس پيدا نكند در غير اين صورت نوك الكترود توسط فلز موجود در حوضچه مذاب آلوده  خواهد گرديد. در صورت وقوع اين امر، الكترود مي بايستي از ترچ خارج شده و بخش آلوده شده توسط سنگ زدن و يا شكستن برطرف گردد.

سه نوع مختلف الكترود موجود مي باشند :

۱- تنگستن خالص

۲- تنگستن با ۱ يا ۲% توريم

۳- تنگستن زير كونيم دار

الكترودهاي توريم دار جهت جوشكاري اكثر لوله ها از جمله لوله هاي  فولادي كم كربن به كار ميروند.

شكل نوك الكترود اثر قابل توجهي در نفوذ، شكل و پهناي جوش را دارد. هنگامي كه پاس ريشه لوله جوشكاري مي شود، نوك الكترود مي بايستي كاملاً همانند مواد نوك تيز باشد. عمل تيز كردن نوك الكترود مي بايستي توسط سنگ سمباده دانه ريزي كه فقط جهت اين امر تخصيص داده شده است انجام پذيرد. سنگ سمباده مي بايستي دانه ريز بوده تا نوك الكترود داراي سطحي كاملاً صاف و يكنواخت شده و بدين ترتيب ثبات قوس حاصله هر چه بيشتر باشد. جهت اين امر، سنگ سيليكون كار بايد با دانه هاي ۶۰ گريد ۰ تا M مورد استفاده قرار مي گيرد. ( مانندC-60-M-V  ) در صورتيكه نوك الكترود آلوده گردد مجدداً مي بايستي سنگ بخورد.

مشخصات كامل جهت شكل نوك الكترود در شكل ۳۴ ذكر شده است. همانطور كه در شكل نيز مي بينيد زاويه اي كه نوك الكترود مي سازد مي بايستي بين ۲۲ تا ۲۳ درجه بوده و يا طولي از نوك كه سنگ مي خورد بايستي برابر با    ۲ برابر قطر الكترود باشد.

در تمام روشهاي جوشكاري، فلز داغ مذاب به نوعي مورد محافظت قرار مي گيرد. در روش جوشكاري برق، اين عمل توسط گازهاي متصاعد حاصل از سوختن  روپوش الكترود انجام مي پذيرد. علاوه بر آن، فلز مذاب توسط پوشش سرباره كه بر روي سطح فلز در حال انجماد تشكيل مي شود محافظت مي شود. در جوش لب به لب، پوشش ذكر شده سطح روي جوش را پوشانده، از طرفي مقداري از اين سرباره از ميان فلز مذاب به قسمت انتهاي اتصال جريان يافته و سطح زيرين جوش را پوشانده، از طرفي مقداري از اين سرباره از ميان فلز مذاب به قسمت اتصال جريان يافته و سطح زيرين جوش كاملاً مورد محافظت قرار ميگيرد . اينكه چه حجمي از سطح ذكر شده توسط سرباره مورد محافظت  قرار ميگيرد كاملاً مشخص نيست ولي در رابطه با جوشكاري لوله هاي فولادي كم كربن با الكترودهاي مصرفي معمولاً در اين رابطه مشكلي موجود نمي باشد.

 

لوله هاي فولادي كم كربن مي تواند توسط روش تيگ نيز مورد جوشكاري قرارگيرد. گاز محافظ در مقادير كافي به انتهاي اتصال رسيده و سطح  زيرين جوش را به خوبي محافظت مي نمايد. از طرفي سطح روئين جوش نيز توسط پوشش ضخيمي از گاز محافظ پوشانده ميشود. در صورتي كه لوله هاي فولادي پرآلياژ جوشكاري ميگردند، قسمت زيرين جوش احتياج به محافظت بيشتري دارد. جهت حصول به اين امر درون لوله توسط گاز محافظ پر شده و به اين ترتيب از قسمت دروني لوله نيز محافظت پاس ريشه به خوبي انجام مي گيرد. روش هاي مختلفي جهت حفظ گاز محافظ در درون لوله موجود ميباشد.

در يكي از اين روش ها، دو پيستون كه داراي حفاظ لاستيكي مي باشند در دو طرف اتصال لوله قرار ميگيرند خود درز اتصال كاملاً پوشانده ميشود تا گاز تزريق شده به درون لوله از آن طريق خارج نشود. تنها درز كوچكي در اين ناحيه گذاشته ميشود تا هوا خارج گردد. در حين جوشكاري در مناطقي كه در جلوي جوش قرار دارند نوار محافظ برداشته ميشود و گاز اضافي تزريق مي شود تا جبران گاز خارج شده از منافذ فوق الذكر را بنمايد. اين روش در مورد لوله هاي با طول كوتاه انجام مي پذيرد.

در حالتي كه طول و قطر لوله در اندازه هاي بالا مي باشد، درز اتصال توسط دو بادكنك پلاستيكي كه درون لوله قرار ميگيرند بسته مي شود. اين بادكنكها مي بايستي به قدر كافي از اتصال درز جوش دور نگه داشته شوند تا آنكه گرماي حاصله از جوش آنها را نتركاند. همچنين محل قرار گرفتن بادكنكها بايستي از سمت خارجي لوله با علامتي مشخص گردد تا زماني كه جوشكاري پاس ريشه به اتمام رسيد حرارت كافي توسط شعله اكسي استيلن در محل هاي علامت گذاري اعمال گردد تا بادكنك ها بتركند. خود درز اتصال نيز توسط ( Tape ) پوشانده شده و گاز محافظ  از طريق  لوله لاستيكي و يا لوله اي ديگر با طول كوتاه به درون لوله تزريق ميگردد. روش ديگر پوشاندن به اين صورت بوده كه سطح درون لوله را توسط پولي استرن مي پوشانيم. مزيت اين دو روش در آن بوده كه موادي كه براي عايق كاري و پوشاندن استفاده مي شود، مي تواند پس از اتمام جوشكاري توسط هواي فشرده شده و يا جريان آب باد كرده  و از لوله جدا گردد.

آماده سازی درز اتصال:

حتي قبل از آنكه شروع به انجام خال جوشها نماييم، تنظيمات لازم در رابطه با ترچ و دستگاه جوش به منظور برقرار نمودن جريان برق و گاز مناسب مي بايستي انجام پذيرد. جهت جوشكاري لوله از جنس فولاد  كم كربن ( Sche dule 60 ) از الكترود تنگستن توريم دار با قطر ۳۲/۳ اينچ در ترچ گذاشته شده و سپس الكترود جاي گذاري ميشود. جهت جوشكاري پاس ريشه، الكترود مي بايستي طوري در ترچ قرار گيرد كه طول مناسب الكترود از انتهاي نازل بيرون قرار گرفته باشد. اين تنظيم به اين صورت انجام گرفته كه ترچ را در حالت عمودي و به طوري كه نازل بر روي درز اتصال تكيه نمايد ( شكل ۳۷ ) قرار داده، سپس در صورتيكه نوك الكترود در اين حالت با سطح لوله تماس پيدا كند، تنظيم مذكورانجام گرفته است. توجه شود كه جريان برق برقرار نباشد.

مراجعه به جدول ۱ نشان ميدهد كه جوشكاري لوله از جنس فولاد كم كربن مي بايستي با جريان مستقيم با قطبيت مستقيم ( DCSP )  انجام پذيرد. جدول ۲ آمپراژهاي مختلف مورد استفاده در جوشكاري را مشخص نموده است. به دليل متغيرهاي مختلفي كه در حين جوشكاري با آن مواجه هستيم، لذا ذكر دقيق مقادير آمپراژ ممكن آمپر نمي باشد. در صورت استفاده از الكترود به قطر ۳۲/۳ اينچ و جريان ( DCSP ) مقدار جريان به كار رفته مي بايستي بين ۱۵۰ تا ۲۲۵ آمپر  باشد. سرعت جريان گاز محافظ نيز تقريباً ۲۰ فوت مكعب در ساعت مي باشد. در حالتي كه لوله در حالت G5 مي باشد، خال جوشها در موقعيت ۳۰ : ۸ ، ۳۰ : ۴ ،۳۰ :۱ و۳۰ :۱۱ انجام ميگيرد.

پاس ريشه در موقعيت ساعت ۶ شروع شده و به حالت سربالا تا موقعيت ساعت ۱۲ ادامه مي يابد، سپس نيمه ديگر لوله نيز به همين صورت جوش داده ميشود.

روش جوشكاري انجام شده در حالت G5 و G2 متفاوت نمي باشد. بنابراين روشي كه در پاراگراف هاي بعدي توضيح داده مي شود، جهت هردو حالت مي تواند به كار رود. در هر دو حالت ( G5 و G 2 ) پاس ريشه نمي بايستي از خال جوش شروع گردد. همانطور كه مشخص است، شروع جوشكاري از موقعيت ساعت ۶ از لحاظ وضعيتي كه جوشكار مي بايستي بگيرد تا قادر به جوشكاري قسمت زيرين لوله باشد كمي  مشكل مي باشد ولي با اين وجود، مرحله شروع جوشكاري در هردو حالت فوق الذكر يكسان مي باشد.

روش برقرار كردن قوس همانند روش جوشكاري با الكترود پوشش دار نمي باشد چرا كه در غير اين صورت الكترود تنگستن آسيب خواهد ديد. جهت شروع به جوشكاري، جريان برق و گاز خنثي مي بايستي خاموش باشد. ترچ در دست راست ( براي چپ دستها، در دست چپ ) و مفتول در دست ديگر قرار ميگيرد. همانطور كه قبلاً نيز توضيح  داده شد ترچ در حالتي قرار مي گيرد به طوري كه نازل با دقت بر روي دو سطح پخ خورده اتصال قرار داده شود. جهت آنكه الكترود كاملاً در مركز درز اتصال قرار بگيرد، زاويه جانبي ( side angle ) الكترود و ترچ مي بايستي صفر باشد به عبارت ديگر در اين جهت الكترود مي بايستي كاملاً عمود بر لوله باشد.

پس از قرار گرفتن ترچ و مفتول همانطور كه توضيح داده شد جريان جوشكاري به وسيله پدال پايي و يا دكمه اي كه بر روي ترچ قرار دارد برقرار مي شود. جوشكار به آرامي و با دقت زاويه الكترود را كاهش داده و نوك آنرا به درون درز اتصال هدايت ميكند. درحاليكه ترچ بر روي سطح پخ خورده تكيه كرده است، قوس برقرار شده و تثبيت مي گردد. پس از برقراري قوس و تشكيل حوضچه مذاب و اضافه نمودن مفتول، ترچ به آرامي در طول درز اتصال به جلو حركت داده شده و از طرف ديگر حركت عرضي ترچ نيز انجام داده مي شود. مفتول به طور مداوم به حوضچه مذاب تغذيه مي شود.

در حين جوشكاري، جوشكار مي بايستي مرتباً حوضچه مذاب را تحت نظر داشته تا پاس ريشه با شكل ظاهري زيبا و ارتفاع مناسب تشكيل گردد. در حالت جوشكاري G5 ، اكثراً حوضچه مذاب تمايل به  ريزش داشته و در نتيجه نفوذ اضافي مشاهده ميشود. جهت جلوگيري از اين امر سرعت حركت ترچ و سرعت حركت جانبي آن مي بايستي افزايش داده شود. همچنين در صورت امكان، مفتول بيشتري به حوضچه مذاب تغذيه شده تا سبب خنك كردن حوضچه و كوچك شدن اندازه آن گردد. ضمناً جوشكار مي بايستي دقت كافي نمايد تا الكترود با لبه هاي درز اتصال و همچنين  حوضچه مذاب تماس پيدا نكند. در صورت  تماس، نه تنها نوك الكترود آلوده شده بلكه قوس نيز ثبات خود را از دست ميدهد. در صورت وقوع اين مسئله، جوشكاري مي بايستي متوقف گرديده و نوك الكترود مجدداً توسط سنگ تيز گردد. يكي از مشكلات ديگري كه گاهي اوقات جوشكار با آن مواجه مي باشد اين بوده كه همچنانكه در طي جوشكاري نوك نازل بر روي درز اتصال داده شده و كشيده مي شود. در اثر داغ شدن نوك نازك تمايل به چسبيدن پيدا مي كند. جهت رفع اين مشكل گوشه هاي نوك نازل را سنگ گرفته و كمي  شيب به آن ميدهيم.

غير از موارد ضروري، جوشكاري نمي بايستي بهيچوجه متوقف گردد. با اين حال مواردي همانند جوشكاري خالجوش و يا رسيدن به موقعيت ساعت ۱۲، ايجاب ميكند كه جوشكاري متوقف گردد. همچنين هنگام  اتصال ( Iine – in ) با خال جوش نيز جوشكاري و مي بايستي متوقف گردد.

با قطع نمودن جريان ، جوشكاري نيز متوقف ميگردد. در صورتي كه احتياج به تعويض مفتول بوده و يا خط جوش حاصله پايان يافته، مفتول را از مطنقه جوشكاري خارج مي نماييم، در غير اين صورت مفتول در حوضچه مذاب باقي خواهد ماند.

جهت شروع مجدد جوشكاري، در حاليكه همچنان جريان قطع مي باشد، ترچ در مجاورت خط جوش قرار گرفته به طوري كه زاويه الكترود ۲۰ درجه باشد. بايد توجه داشت كه الكترود هيچگونه تماسي با خط جوش نداشته باشد. همانطور كه در  شكل ۲۸ مشاهده گرديد ترچ حول نازل چرخانده شده تا آنجا كه زاويه الكترود برابر با ۵۵ درجه شود.

پس از قرار گرفتن مفتول در موقعيت مناسب جريان جوشكاري برقرار شده و ترچ به آرامي به موقعيت زاويه ۲۰ درجه چرخانيده ميشود. مجدداً يادآوري  مي گردد كه در اين حالت الكترود به هيج وجه نمي بايستي با لبه هاي درز  و يا خط جوش حاصله تماس پيدا كند. پس از تثبيت  قوس و تشكيل حوضچه مذاب، مفتول نيز تغذيه شده و به الكترود حركت عوضي داده ميشود.

برقراری اتصال:

مراحل  و روش به كار رفته براي پاس رو نيز همانند پاس بلند، مي باشد تنها فرق حاصله اين بوده كه جهت انجام پس رو اندازه طولي از الكترود كه بيرون از نازل قرار مي گيرد مي بايستي كوتاهتر باشد تا مقياسي با پاس ريشه و يا حوضچه مذاب پيدا نكند، همانند پاس قبلي، نوك الكترود ميبايستي تيز باشد. زاويه اكترود و مفتول همانندپاس يك بوده و همچنين در حركت ترچ نيز هيچگونه تغييري داده نمي شود.

پاس های پرکن و پاس رو:

اولين لايه يا پاس در اتصال لب به لب چند پاسه، پاس ريشه مي باشد. اين لايه توسط يك يا چند لايه مياني ( پاسهاي پر كن ) ادامه مي يابد. پاس آخر اصطلاحاً پاس رو ناميده ميشود. هر كدام از پاسهاي مياني به وسيله شماره مشخص گشته و با پاس ۲ آغاز ميگردد. تعداد پاسها بستگي به ضخامت لوله دارد. مشخص است كه لوله هاي با ضخامت بالا نسبت به لوله هاي با ضخامت كم نياز به پاسهاي بيشتري دارند. جا گذاري و چيدن مناسب پاسها در لوله در شكل بالا آمده است . اين شكل به عنوان راهنمايي براي چيدن پاسها بر روي هم مي تواند مورد استفاده قرار گيرد. هر لايه مي بايستي كاملاً با فلزي كه با آن در تماس است ( فلز پايه و يا لايه ديگر ) درهم آميخته گردد و عاري از هر گونه حفره و يا ساير عيوب باشد. اين اتصال  بايد داراي استحكام و انعطاف پذيري در برابر  بارهايي كه ممكن است به آن وارد شود داشته باشد.

لايه هاي مياني مي بايستي درز اتصال را كاملاً پر كرده و با سطح خارجي لوله در يك امتداد باشند. اين مسئله شرط اساسي قبل از شروع جوشكاري پاس رو ميباشد. در صورتيكه فاقد اين حالت باشيم، پاس رو خوبي نخواهيم داشت.  پاس رو مي بايستي كمي برجسته بوده ( تاج داشته ) و گوشه هاي آن به خوبي با فلز پايه در هم آميخته شده و سوختگي كناره جوش نداشته باشد.

آماده سازی برای پاس ریشه :

با توجه به شرايط مختلف محل كار، دستگاه مورد استفاده و ساير عوامل نمي توان شدت جريان مشخصي را براي همه حالات ذكر نمود. براي پاس ۲ و ساير پاس هاي بعدي، تنظيم شدت جريان به درجه حرارت درز اتصال لوله بستگي دارد.

اگر لوله هنوز خيلي گرم باشد ( ۲۰۰ تا ۳۰۰ درجه فارنهايت ) مي توان همان شدت جرياني را كه براي پاس ريشه بكار ببريم. در اين درجه حرارت درز اتصال هنوز به قدري گرم بوده كه نمي توان با دست آنرا لمس كرد. در حالتي كه درجه حرارت به مقادير زير ۲۰۰ درجه فارنهايت تنزل پيدا كند، ميتوان شدت جريان را افزايش داد تا گرماي بيشتري براي ذوب فلز پايه و تشكيل حوضچه مناسب تأمين گردد.

زمانيكه عمليات جوشكاري براي مدت طولاني متوقف گردد مانند طول شب، در آنصورت درز اتصال داراي درجه حرارتي برابر با درجه حرارت محيط  خواهد شد. در اين حالت توصيه ميشود كه درز جوش را شعله اكسي استيلن پيش گرم شود. در جوشكاري لوله هاي پرآلياژ، پيشگرمي اجباري بوده و ميبايستي حتماً انجام گيرد. اين عمل شوكهاي حرارتي و تنش هاي باقيمانده را كاهش ميدهد.

وقتي كه چنين لايه يا پاس از جوش رسوب داده شوند، انتقال حرارت جوش با سرعت كمتري انجام  ميشود. به عبارت ديگر گرما حداقل براي مدت كوتاهي ذخيره ميگردد. در اين حالت اجتماعي به تغيير دادن شدت جريان نمي باشد. با اين وجود اگر لايه هاي ذكر شده تا درجه حرارت محيط خنك شوند، به عنوان كاهش دهنده حرارت عمل كرده و به سرعت حرارت را از منطقه جوش دور مينمايند. در بعضي حالات، سرعت خنك شدن به حدي سريع بوده كه همانندعمل كوئنج مي باشد. علاوه بر اين گرماي بيشتري براي افزايش حرارت لايه هاي سرد جوش مورد نياز مي باشد ( گاهي اوقات بيشتر از گرماي اعمال شده به وسيله قوس ).

به همين دليل زماني كه چند لايه يا پاس جوشكاري شده و اجازه خنك شدن به آنها داده مي شود، پيش گرمي به وسيله شعله اكسي استيلن، قوياً توصيه ميشود. در حالتي كه چند لايه متوالي در لوله اي كه ضخامت ديواره آن ۴/۳ يا بيشتر مي باشد انجام مي گيرد، پيش گرمايي عملي است كه حتماً مي بايستي انجام گيرد. به طور خلاصه تنظيم شدت جريان در رابطه با درجه حرارت لوله مي باشد. در حالتي كه گرم بوده ( تقريباً ۲۰۰ تا ۳۰۰ درجه فارنهايت ) شدت جريان كمتري نسبت به حالتي كه داراي درجه حرارت محيط باشد ميتوان به كار برد. در حالتي كه اجازه داده مي شود كه لوله خنك گردد، پيش گرمايي اجباري مي باشد.

زاویه الکترود:

قبل از شروع هر پاس، پاس قبلي مي بايستي كاملاً تميز گردد. همچنين هر پاس مي بايستي در محل و موقعيت متفاوتي شروع گردد.  اين بدان معني بوده كه دو پاس نمي بايستي در يك نقطه شروع شوند. به عنوان مثال اگر پاس ريشه در موقعيت ۳۰ :۶ شروع شده است پاس دومي بايستي در موقعيت ۶ شروع گردد. قوس بايستي در محل درز اتصال و روي جوش  روشن گردد. اين عمل در قسمت جلو انجام شده تا عمل پيش گرمي ناحيه اي كه مي خواهيم جوشكاري را در آن محل شروع كنيم انجام شود. مطابق معمول قوس با طول زياد در اين منطقه برقرار شده و پس از ثبات، در موقعيت ساعت ۶ قرار گرفته و پس از تشكيل حوضچه مذاب  جوشكاري آغاز مي شود.

تمام پاسهاي مياني به وسيله حركت اريب و عرضي الكترود انجام مي شوند. اين حركت در كليه حالات الكترود در طول محيط لوله دنبال مي شود. در قسمت انتهاي هر حركت عرضي كوتاهي داشته سپس جهت قوس برعكس مي شود. از آنجايي كه سطح لوله شكل منحني داشته و حالت تخت ندارد، بايستي توجه كافي به طول قوس يكنواخت و زاويه الكترود نمود. تغييرات در طول قوس در عمق ذوب و اندازه حوضچه مذاب  تأثير ميگذارد. توقف كوتاه در انتهاي هر حركت سبب شده كه فلز پايه و جوش به خوبي درهم آميخته شده و پاس جوش به خوبي با گوشه ها اتصال پيدا كند. هر گونه سرباره اي كه احتمالاً در گوشه هاي جوش محبوس شده باشد با اين عمل مجدداً ذوب شده و به سمت بقيه فلز كه هيچگونه دخالتي در ذوب حوضچه و گوشه هاي اتصال ندارد رانده ميشود. فلز مذاب موجود در حوضچه نيز هر گونه سوختگي كناره جوش را پر ميكند.

از  نكات مهم ديگر اين بوده كه سرعت جوشكاري  بايستي در حدي تنظيم شود كه حوضچه را به صورت سيال حفظ كرده و در موقعيتي كه الكترود از ساعت ۶ به ساعت ۳ حركت مي نمايد اجازه ندهيم كه حوضچه فرو بريزد و شره كند. بعد از موقعيت ساعت ۳ به بعد تمايل حوضچه به شره كردن كاهش يافته، بنابراين سرعت جوشكاري را به تدريج كاهش داده تا پاس جوش منظم و يكنواختي را داشته باشيم.     براي الكترودهاي با ضخامت پوشش  كم مانند ( E6010, E6011,E7011) طول قوس مي بايستي ۳۲/۳ تا ۸/۱ اينچ باشد. اين اندازه طول قوس گرماي كافي را تأمين نموده به طوري كه سايز حوضچه مي تواند به اندازه اي بوده كه پذيراي فلز پر شونده ذوب شده ( الكترود ) بدون ايجاد جوش برجسته باشد. اگر طول قوس كوتاه بوده (۱۶/۱) اندازه حوضچه مذاب كاهش يافته، بنابراين مقدار فلز الكترودي كه رسوب داده مي شود محدود ميگردد. زماني كه قطرات الكترود ذوب شده وارد محدوده كوچكتري از فلز مذاب ميگردد، به سمت بالا رفته و در اين حين، سريعتر خنك شده باعث آن شده كه پاس جوش بيش از حد برجسته شده و شكل تاجي پيدا كند و بعضي مواقع ذوب به اندازه كافي در گوشه ها انجام نپذيرد.

از بكار بردن شدت جريان بالا نيز بايد احتراز نمود. در غير اين صورت جوشكار مجبور به افزايش سرعت جوشكاري و حركت عرضي دست بوده تا از سر رفتن و شره كردن فلز مذاب جلوگيري نمايد. همچنين در غير اين صورت جوشكار براي كنترل حوضچه از حركت U شكل استفاده ميكند كه اين عمل منجر به دور شدن گاز محافظ از فلز مذاب و آثار منفي در كيفيت و ظاهرجوش خواهد شد.

پاس سوم پهن تر از پاس دو بوده و كل شيار جوش را پر خواهد نموداين پاس نيز همانند پاس قبلي با حركت عرضي الكترود دنبال ميشود و در انتهاي هر حركت مكثي خواهيم داشت. پهناي پاسهاي متوالي جوش بستگي به ضخامت لوله و نظر خود جوشكار دارد.

محل قرار گرفتن پاسها نسبت به يكديگر به اين صورت بوده كه مركز هر الكترود هنگام مكث كوتاه در گوشه پاس قبلي خواهد بود و يا براي پهن تر نمودن هر پاس طوري هر پاس را انجام داده كه از گوشه پاس قبلي به اندازه قطر الكترود بيشتر و پهن تر باشد. ظاهر جوش مي بايستي مرتب و منظم و فاقد عيب سوختگي كناره جوش باشد.

جوشکاری پاس های میانی:

زماني كه به انتهاي يك پاس رسيده و يا الكترود رو به اتمام مي باشد، جوشكاري  متوقف ميگردد. اين عمل معكوس كردن جهت مسير الكترود براي مسافت كوتاهي  و سپس قطع قوس خواهد بود. فلز مذاب در حوضچه منجمد شده به صورت چاله اي در مي آيد. قبل از شروع مجدد، انتهاي جوش مي بايستي به اندازه ۲/۱ از اطراف چاله نيز سنگ بخورد. پوشش سرباره اي بايستي به طور كامل از اين منطقه رفع شود. سپس قوس در قسمت جلوتر از چاله روشن شده و به صورت قوسي با طول بلند حفظ مي شود. زماني كه قوس ثبات خود را پيدا كرده و به منطقه چاله انتقال يافته و با طول قوس نرمال جوشكاري آغاز ميگردد. قوس مي بايستي به آرامي از يك گوشه تا گوشه مخالف در  چاله حركت داده شده تا آنكه حوضچه مذاب تشكيل گردد. فقط در اين حالت بوده كه با حركت عرضي مدام مي توان پاس را رسوب داد.

قوس بهيچوجه نمي بايستي در چاله جوش روشن گردد. در صورت انجام اين امر سبب خواهد شد كه چند قطره آب از فلز الكترود ذوب شده به صورت نقاطي برجسته تشكيل شود چرا كه هنوز حوضچه مذاب به خوبي تشكيل نيافته است. همچنين در صورت روشن كردن قوس در چاله جوش از اين نقاط خلل و فرج خواهد آمد. خلل و فرج در اثر موجود نبودن گاز محافظ به اندازه كافي و همچنين عدم وجود سرباره كافي به وجود مي آيد.

اتصال نهایی(پاس رو):

پاس رو، آخرين پاس جهت تكميل جوش انجام شده مي باشد. اين پاس مي بايستي ظاهري منظم و يكنواخت داشته باشد. همانطور كه در شكل ۵۴ نشان داده شده است پاس رو مي بايستي كمي برجستگي داشته باشد. در حالت افقي  G5 يك پاس جوش جهت پاس رو انجام مي گيرد ولي در  حالت G2 از آنجايي كه اين امر مشكل بوده با پاس رو خود شامل  ۳ پاس متوالي در كنارهم ميباشد.

جوشكاري آخرين  پاس مياني در واقع آماده سازي براي انجام پاس رو ميباشد. پاس قبل از پاس رو مي بايستي كاملاً با سطح لوله در يك امتداد بوده، از وجود سوختگي كناره جوش و ذوب ناقص در كناره مي بايستي احتراز شود. اين عيوب مي بايستي قبل از انجام پاس رو بر طرف گردد.

جهت انجام پاس رو، پاسهاي قبلي مي بايستي كاملاً تميز گردد. در صورت استفاده از الكترودهاي كم هيدروژن هر گونه برجستگي در سطح جوش بايستي كاملاً برطرف شود. معمولاً پاس رو به اندازه ۱۶/۱ آنطرفتر از گوشه هاي پخ را پر خواهد نمود.

از آنجايي كه جوش مي بايستي يكنواخت بوده و ظاهري زيبا داشته باشد، جوشكار در هر حالت بايد در  موقعيت راحت و مناسب بوده تا به آساني بتواند الكترود را حركت دهد. در هر حالتي كه جوشكار حس  نمايد كه حركت الكترود دچار اشكال ميگردد بايستي جوشكاري را متوقف كرده و موقعيت خود را نسبت به لوله تغيير دهد.  همچنين قوس حتماً بايستي نه در روي جوش بلكه جلوتر از جوشي در درز اتصال روشن گرديده و سپس به موقعيت ساعت ۶ آورده شود. سپس پس از ثبات قوس، عمل جوشكاري با حركت عرضي و  كوتاه الكترود به اندازه ۲ يا ۳ بار دنبال شده تا حوضچه مذاب تشكيل گردد. حركت عرضي در پاس رو نيز بايستي دنبال گردد. زاويه الكترود و طول قوس نيز از عواملي هستند كه در حين جوشكاري بايد به آنها توجه نمود. در حين جوشكاري  پاس رو، جوشكاري گوشه هاي پاس زيرين را به عنوان راهنمايي جهت اندازه پهناي پاس رو در نظر خواهند گرفت. در انتهاي هر حركت عرضي در گوشه ها مكث كوتاهي انجام مي گيرد تا از سوختگي كناره جوش جلوگيري گردد.

جوشكارحوضچه مذاب را نيز از نظر دور نداشته و سرعت جوشكاري را طوري تنظيم مي نمايد تا تاج جوش ( گرده جوش ) بيشتر از ۳۲/۱ تا ۱۶/۱ اينچ بالاتر از سطح لوله نباشد. بايد توجه كافي نمود تا گرده جوش بخصوص در حالت بالاسري و عمودي بيش از حد برجسته نگردد.

مشكلاتي كه معمولاً در انجام  پاس رو رخ ميدهد عبارتند از :

۱- لوله بسيار  گرم بوده

۲- اتصال جوش به خوبي تميز نگشته

۳- پاس هاي مياني اتصال جوش را به خوبي پر ننموده اند.

۴- سوختگي و ذوب ناقص در گوشه پاسهاي قبلي  موجود مي باشد.

در صورتيكه لوله بسيار گرم باشد فلز مذاب آرامتر خنك شده بنابراين كنترل  حوضچه مذاب بسيار مشكل ميگردد. در نتيجه پاس رو ظاهري زيبا نخواهد داشت. در اينگونه موارد مي بايستي اجازه داد تا لوله تا درجه حرارت ( ۲۰۰ تا ۳۰۰ درجه فارنهايت ) خنك شده سپس جوشكاري را آغاز نمود. در بعضي حالات مي توان با كاهش دادن شدت جريان لوله گرم را نيز جوشكاري نمود.

تميز كردن درز اتصال قبل از جوشكاري يكي از مسئوليت هاي مهم جوشكاري مي باشد، سوختگي كناره جوش، ذوب ناقص در گوشه ها و پر نشدن كامل  درز اتصال نيز مسائلي هستند كه در حيطه كاري جوشكار ميباشند. قبل از شروع به پاس رو كليه اين موارد مي بايستي ترميم گردد.

الکترودهای کم هیدروژن:

لوله هاي با ضخامت كم، لوله هايي بوده كه ضخامت ديواره آنها كمتر از ۱۶/۵ مي باشد. قطر اين نوع لوله ها مي تواند از ۱ تا ۴۲ و يا حتي بيشتر ( همانند لوله هايي كه در خطوط شبكه بكار ميرود) باشد. در حالتي كه لوله افقي بوده ( G5 ) هر دو روش سرازيز يا سربالا ميتواند مورد استفاده قرار گيرد. به دليل آنكه حالت سرازير روشي سريعتر بوده، در خطوط شبكه ( جنس لوله از فولاد كم كربن ) اين روش ترجيح داده ميشود.

علاوه بر ضخامت، قطر لوله نيز در بكار بردن روش جوشكاري تأثير بسزايي دارد. لوله هاي با قطر و ضخامت كم مشكل آفرين بوده چرا كه گرماي حاصله درجوش به سرعت در لوله منتشر نشده بنابراين گرما در منطقه جوش باقي مي ماند. در اين حالت گرماي اعمال شده به جوش مي بايستي تحت كنترل قرارگيرد.

جهت كنترل گرماي ورودي در جوشكاري، لوله هاي با قطر كم شدت جريان را روي مقادير كمتر تنظيم كرده و از الكترودهاي با قطر كمتر ( در مقايسه با الكترودهايي كه براي لوله هاي با قطر بيشتر ولي  ضخامت  ديواره يكسان ) استفاده مي نماييم. هنگام جوشكاري لوله هاي با قطر پايين جوشكاري ميبايستي به زاويه الكترود و طول قوس توجه كافي نمود.كنترل زاويه الكترود در لوله هاي با قطر پايين مشكل تر بوده چرا كه زاويه الكترود مرتباً در طول محيط  لوله مي بايستي تغييرنمايد. تغيير ناگهاني شديد در زاويه الكترود اثر مخربي  بر كيفيت جوش خواهد گذاشت. جوشكار علاوه بر آنكه زاويه الكترود را تحت نظر داشته، از نظر بلند شدن بيش از حد طول قوس  نيز مي بايستي جلوگيري نمايد در غير اين صورت :

۱- گرماي ورودي به منطقه جوش افزايش يافته

 ۲- نفوذ جوش را كاهش خواهد داد. قبل از جوشكاري لوله هاي با قطر پايين، تمرينات بسياري لازم مي باشد.

روش سرازیر:

لوله هاي با ضخامت كم مي تواند توسط روش سرازير جوشكاري گردد. اين روش بسيار سريع و اقتصادي مي باشد. در نتيجه جهت جوشكاري  خطوط شبكه بكار ميرود. در بيشتر حالات، ضخامت ديواره لوله هاي بكار رفته جهت خطوط شبكه در محدوده ضخامتي كه مي تواند توسط اين روش مورد جوشكاري قرار گيرد مي باشد. اين روش جوش با كيفيت خوب در لوله هاي با ضخامت كم بجا مي گذارد. درخطوط لوله اي كه نفت خام، گاز طبيعي و ساير سوختها جريان دارند، هيچگونه سستي در امر كيفيت جوش  قابل پذيرش نيست. نشتي و ساير معايب خطرات بزرگي براي جان انسانها و محيط ببار خواهد آورد. اكثر خطوط لوله زير خاك مدفون مي گردند. براي آنكه از بي عيب بودن لوله ها اطمينان حاصل گردد معمولاً ۵۰% از جوشها تست مي شوند.

اجراي اين روش سرازير نسبت به روش سربالا متفاوت مي باشد. حوضچه مذاب در اين روش تمايل  به سرازير شدن به سمت پايين و در همان جهتي كه قوس حركت ميكند ميباشد. علاوه بر آن سرباره مذاب  نيز در همان جهت روان بوده بنابراين عدم كنترل آن مي تواند منجر به ناخالصي سرباره گردد. جهت نشاندن لايه اي سالم و بدون عيب از فلز جوش، قوس مي بايستي مرتباً در قسمت جلوي حوضچه مذاب حركت نمايد. اين عمل به وسيله استفاده از شدت جريان بالا و سرعت زياد جوشكاري حاصل ميگردد. در نتيجه لايه هاي حاصل شده نسبت به روش سربالا نازكتر مي باشند. شكل ۵۹ نحوه نشاندن لايه ها را در يك لوله خط شبكه نمايش ميدهد. معمولاً چهار خال جهت اتصال بكار رفته، سپس پاس  ريشه از قسمت بالاي لوله به سمت پايين شروع ميشود. پس از آنكه پاس ريشه به طور كامل انجام پذيرفت پاس دوم و يا اصطلاحاً HOT  PASS  آغاز ميگردد.

هدف اصلي از انجام دادن پاس دوم، پوشاندن و مرمت هر گونه عيبي است كه در پاس ريشه موجود بوده . توسط اين پاس تنها مقدار كمي از فلز رسوب داده مي شود و سپس لايه هاي  مياني و پاس رو انجام ميشود. براي تمرين اين روش  جوشكاري انتخاب دو لوله ۸ به طول ۷ (SCHEDULE30) از جنس فولاد كم كربن توصيه ميشود. قطر واقعي خارجي اين لوله ها ۶۲۵/۸ بوده و ضخامت ديواره نيز ۲۷۷/۰ مي باشد.

روش افقی:

جوشکاری در محیط آزاد

بيشتر جوشكاري ها به روش سرازير در محيط آزاد و روي لوله هاي خطوط شبكه انجام مي گيرد. بنابراين قبل از آنك در مورد روش جوشكاري صحبت شود بهتر است بعضي از مسائل احتياطي را كه لازم است رعايت نمود ذكر مي كنيم. در جوشكاري لوله در محيط آزاد، ترك يكي از مشكلاتي است كه با آن مواجه هستيم. به خصوص در مورد لوله هاي پر آلياژي و با قطر بالا گريدهاي مختلفي در ساخت لوله بكار رفته و معمولاً استاندارد API به صورت هاي X42 , X52 , X56 , X60 & X65 نمايش داده مي شوند. با افزايش مقدار گريد، در واقع مقدار آلياژ در آن لوله نيز افزايش مي يابد. در درجات بالاتر مقاومت كششي و مقادير ساير خواص مكانيكي نيز بيشتر مي باشد. افزايش ذكر شده در خواص به خاطر مقدار آلياژ بيشتر بوده به خصوص كربن، منگنز و شايد سيليكون.  كلمپس خارجي جهت تنظيم و در يك امتداد قرار دادن لوله ها بكار ميرود. در روش سرازير، پاس ريشه نازك بوده بنابراين اتصال دو لوله ضعيف مي باشد. خال جوش هاي انجام شده با طول كوتاه مي تواند هنگام جوشكاري منجر به ترك گردد. لذا زماني كه ۵۰ تا ۱۰۰% پاس ريشه انجام نشده برداشته نمي شود.

نوع ديگري از ترك كه گاهي اوقات و مخصوصاً در لوله هايي كه داراي مقدار آلياژي بالاتر مي باشند رخ ميدهد ترك مجاور جوش مي باشد. ترك مجاور جوش در لوله هاي پر آلياژ و زماني كه جوش سريعاً خنك شده و در محيط رطوبت موجود باشد اتفاق مي افتد. بنابراين اتصال جوش نبايستي سريعاً خنك شده و به درجه حرارت محيط برسد چرا كه در اين صورت گرماي موجود درجوش سرعت خنك شدن لايه بعدي را كاهش ميدهد. اين بدان معني بوده كه پاس دوم مي بايستي حداكثر در مدت زمان ۵ تا ۷ دقيقه پس از اتمام پاس اول جوشكاري شود. در لوله هاي با قطر بالا براي يك جوشكار امكان اينكه به حدي سريع جوشكاري كند تا حرارت بين پاس دلخواه را در حد خود نگهدارد بسيار مشكل ميباشد. بنابراين معمولاً دو يا چهار جوشكار در يك زمان بر روي يك لوله كار ميكنند.

بادهاي شديد نيز مي تواند سبب خنك شدن سريع جوش گشته مخصوصاً اگر هوا سرد باشد. در صورتي كه از چادرهاي محافظ استفاده نشود در صورتي كه سرعت باد از ۲۵ تا ۳۰ مايل در ساعت تجاوز نمايد جوشكاري بايستي متوقف گردد. از آنجايي كه رطوبت نيز مي تواند توليد ترك مجاور جوش نمايد در صورت بارش باران يا برف نيز جوشكاري متوقف مي شود. طبيعي است كه در صورت بكار بردن سايبان و چادر ميتوان در هواي باراني و برفي نيز به كار ادامه داد. با اين وجود منطقه جوش قبل از شروع به جوشكاري مي بايستي توسط شعله اكسي استيلن خشك گردد. احتياطات لازمه در مورد خشك بودن الكترودها نيز مي بايستي رعايت گردد.

در صورتي كه جوش سريعاً خنك شود مواد موجود در پوشش الكترود به كار رفته در روش سرازير نيز در به وجود آمدن ترك مجاور دخالت مي كنند. اين مسئله نيز دليلي ديگر براي بالا در نظر گرفتن درجه حرارت معين پاسها مي باشند. معمولاً الكترودهاي كم هيدروژن بكار رفته چرا كه پوشش اين نوع الكترودها حاوي هيچگونه موارد مضري نمي باشند. با وجود اين الكترودهاي كم هيدروژن با روش سرازيز نمي توان جوشكاري كرد زيرا كه لايه ضخيم سرباره مذاب حاصل از اين نوع الكترودها در جوش در هم آميخته و منجر به پاس جوش معيوبي خواهد شد.

انجام خال جوش ها:

پس از آنكه لوله ها به طور صحيح فاصله داده شده و بر روي هم قرار گرفتند آماده جوشكاري ميگردند براي انجام خال جوشها و پاس ريشه الكترودهاي E6010 IP, E6010 يا E7010-A مورد استفاده قرار مي گيرند. در حالتي كه ضخامت لوله ۸/۱ و يا كمتر بوده از الكترود ۸/۱ استفاده مي شود. براي لوله هاي ضخيم تر از الكترود ۳۲/۵ استفاده مي شود. در روش سرازير  الكترودهاي كم هيدروژن مورد استفاده قرار نمي گيرند. در جوش پاس ريشه در روش سرازير، شدت جريان معمولاً خيلي بالا مي باشد. اين شدت جريان مي بايستي بين ۱۰۰ تا ۱۴۰ آمپر جريان مستقيم مي باشد. نحوه انجام خال جوشها در شكل ۶۳ نشان داده شده است.

با حفظ زاويه صحيح الكترود جوشكار تشكيل حوضچه و سوراخ  كليد را زير نظر دارد. به محض آنكه فلز مذاب به اندازه كافي رسوب داده شود فاصله و درز را پر ميكند الكترود را در درز جوش به سمت پايين حركت داده و براي آنكه قوس خاموش نشود فشاركمي به انتهاي الكترود داده مي شود. ممكن است كه در حين كشيدن الكترود در درز  جوش به سمت پايين، الكترود به سطح كار بچسبند. در اين مرحله در حاليكه انتهاي الكترود در درز جوش حركت مي نمايد به انبر الكترود مي بايستي حركت كوچكي داد. زماني كه پاس جوش به ۴/۳ رسيد با حركت سبك و ناگهاني الكترود را از منطقه سوراخ كليد دور كرده و بدين ترتيب قوس قطع مي شود. براي يك فرد تازه كار در امر جوشكاري اين روش مشكل مي باشد. بنابراين بهتر است كه اين روش ابتدا در روي  ورق و سپس بر روي لوله انجام گيرد. بهتر است كه تمرين را بر روي ورق در حالت عمودي ( G3 ) آغاز  نماييد. در لوله هاي خطوط شبكه، موقعيت خال جوشها و روش انجام شده به عوامل زيادي بستگي داشته، زماني كه لوله ها در وضعيت افقي قرار داشته به وسيله جرثقيل لوله به آرامي به سمت بالا كشيده شده تا جوشكار بتواند در قسمت زيرين لوله انجام وظيفه نمايد. بدين ترتيب خال جوش اول در موقعيت ساعت ۶ انجام مي گيرد. پس از آنكه لوله دوباره به سمت پايين آورده شد، دومين خال جوش در موقعيت ۱۲ و خال جوشهاي بعدي نيز در موقعيت هاي ۳ و ۹  انجام مي گيرد. در صورتيكه زميني كه لوله ها بر روي آن قرار مي گيرند داراي شيب به سمت پايين يا بالا باشد اولين خال  جوش معمولاً در  موقعيت ۱۲، خال جوش دوم در موقعيت ۶ و خال جوشهاي بعدي نيز در موقعيت ۳ و ۹ ميباشد. جهت تمرين جوشكاري، لوله ها در لوله گير قرار گرفته و خال جوشها در موقعيت ۲، ۵، ۸ و۱۱ مي باشد.

جفت نمودن نامناسب لوله ها :

در بعضي موقعيت ها، لازم است كه لوله را در حالت ۴۵ درجه جوشكاري نماييم. روش بكار رفته همانند حالت G5 بوده منتها تفاوت هايي موجود بوده كه در اينجا به شرح آن مي پردازيم : همانند شكل ۸۵ ، پاس ريشه با كشيدن الكترود در امتداد درز جوش از بالا به پايين انجام مي يابد. پاس رو نيز با روش مشابه G5 انجام مي گيرد. پاس هاي مياني كمي متفاوت از حالت قبل مي باشند. ابتدا الكترود مي بايستي طوري نگهداري شود كه نوك آن به سمت راست قسمت بالاي لوله باشد .

نسبت به خط عمود بر سطح جوش، زاويه الكترود در صفحه اي كه جوش را قطع نمايد ۱۰ تا ۱۵ درجه انحراف خواهد داشت. زاويه كناري الكترود نيز ۲۵ تا ۳۰ درجه نسبت به صفحه اي كه از درز اتصال جوش عبور مي نمايد، ميباشد. شدت جريان بكار رفته و طول قوس ( به اندازه قطر الكترود )‌ همانند روش G5 مي باشد.

در حالت تخت، در بالاي لوله حركت دايروي و يا بيضي شكل خواهيم داشت. الكترود در محل هايي كه به صورت نقطه توپر نشان داده شده است مكث خواهد داشت. در صورت امكان اين حركت تا موقعيت ۵ ادامه خواهد داشت اما در حالت عمودي بين موقعيت ۲ و ۴ ، حوضچه جوش به سمت پايين روان گشته و شره مي نمايد. در اين صورت زاويه الكترود به اندازه ۲۰ تا ۲۵ درجه افزايش يافته و حركت انجام شده به صورت حركت آرام عرضي دنبال خواهد شد.

گاهي اوقات لازم بوده كه سرعت جوشكاري نيز افزايش يابد تا آنكه الكترود در قسمت جلوي حوضچه مذاب حركت كند. از نيروي قوس بايد كمك گرفته شود تا فلز مذاب را به عقب رانده و همچنين حركت الكترود مي بايستي آرام و يكنواخت باشد. زماني كه به حالت بالا سري مي رسيم حركت نعل اسبي جهت اتمام جوشكاري مورد استفاده قرار مي گيرد.

جفت نمودن اشتباه:

روش بكار رفته براي جوشكاري در حالتي كه مشكلاتي در رابطه با جفت نمودن اشتباه لوله خواهيم داشت همانند حالت G5 مي باشد. زماني كه درز اتصال بيش از اندازه باز مي باشد، ابتدا با دگمه جوش( nugget ) پلي بر روي پيشاني جوش ساخته مي شود. احتياجي نيست كه دگمه جوشهاي حاصله به طور كامل جوش داده شوند. دليل برقراري آنها، تنها به وجود آوردن پل و محلي بوده  كه قوس بر روي آن برقرار شده و جوش آغاز گردد. قبل از شروع به جوشكاري نيمه دوم لوله، كليه دگمه جوشها به اندازه ۲/۱ اينچ از اطراف آنها نيز مي بايستي توسط سنگ برداشته شود.

هنگام جوشكاري درز اتصالي كه بيش از اندازه باز مي باشد، جريان جوشكاري كمي كاهش داده شده به الكترود حركت U شكل داده مي شود. خال جوشها در پل هايي كه قبلاً طرز تشكيل آنها توضيح داده شده نشانده ميشود. حركت U شكل ذكر شده بايستي به حد كافي بزرگ بوده تا كاملاً قوس را از حوضچه مذاب به خارج هدايت نمايد به حوضچه مي بايستي زمان  كافي داده شده تا قبل از برگشت الكترود جهت انجام حركت U بعدي كاملاً منجمد گردد. بايد توجه نمود كه در حين حركت ذكر شده و خارج شدن قوس از حوضچه مذاب، قوس مي بايستي كاملاً بر روي پيشاني پخ رانده شود. در صورتي كه حركت تنها تا لبه هاي درز  انجام يابد، لبه ها ذوب شده بنابراين درز اتصال بيشتر باز خواهد شد. گاهي  اوقات در حين جوشكاري پاس ريشه چنين درزهايي ( بيش از اندازه باز ) با مشكلاتي همانند يكنواخت نبودن حركت U شكل و همچنين يكسان نبودن طول  قوس در حين حركت مواجه مي گرديم كه در اين حالت براي مدت كوتاهي جوشكاري قطع شده تا جوش خنك گردد. در صورتي كه درز اتصال بيش از اندازه بسته باشد جريان بالاتري بكار برده ولي از طول قوس به حد نرمال استفاده مي شود. ا ين روش سبب اعمال گرماي بيشتر و در نتيجه نفوذ بيشتر خواهد شد. حوضچه مذاب نمي بايستي بيش از اندازه وسيع باشد تا ريزش ننمايد. در صورت وقوع اين شكل انجام حركت سرد و گرم توصيه ميگردد.

در صورتي كه اندازه پيشاني پخ كم باشد، آمپراژ كاهش داده شده و به الكترود حركت U شكل داده مي شود در صورتي كه اندازه پيشاني پخ زياد باشد، آمپراژ افزايش داده ميشود. در صورت ريزش حوضچه مذاب، حركت سرد و گرم و حركت U شكل انجام ميگيرد.

انجام پاس ریشه با الکترون های کم هیدروژن:

با وجود آنكه الكترودهاي كم هيدروژن ندرتاً جهت جوشكاري پاس ريشه بكار ميرود ولي با اين وجود در صورتي كه تكنيك صحيح بكار گرفته شود ميتوان اين روش را انجام داد. روش بكار رفته كاملاً متفاوت با جوشكاري پاس ريشه با الكترود E 6010 و يا الكترودهاي مشابه مي باشد. اولاً لوله هايي كه در اين روش جوشكاري مي گردند مي بايستي با دقت و بدون هيچگونه اشكالي جفت شده باشند. در مواردي كه درز اتصال بيش از اندازه باشد، پوشش ضخيم اين نوع الكترودها و آرام بودن سرعت خنك شدن جوش حاصله منتج از گل جوش ضخيم سبب ريزش جوش خواهد گرديد. پوشش الكترود بايستي كاملاً خشك باشد.  زاويه الكترود نسبت به سطح افق بايستي ۱۰ درجه باشد. در اين صورت نوك الكترود متوجه لوله بالايي خواهد بود. در حين جوشكاري، نوك الكترود به آرامي در طول درز كشيده مي شود.

پاس ريشه الكترودهاي كم هيدروژن نفوذ كمي داشته و طول قوس بكار رفته نيز مي بايستي كوتاه باشد. به اين دليل جريان بكار رفته مي بايستي كمي بيشتر باشد. علاوه بر آ‌ن جريان بالاتر از چسبيدن الكترود جلوگيري خواهد نمود. قوس كمي جلوتر از محل شروع برقرار شده به سرعت طول  آن كوتاه گرديده و به محض تشكيل حوضچه مذاب سپس به محل شروع پاس ريشه برگردانده ميشود.طول قوس در كل پاس مي بايستي كوتاه نگهداشته شده و از حركت سرد وگرم مي بايستي احتراز نمود ، الكترود را در درز اتصال كشيده و حركت ميدهيم. با رعايت موارد ذكر شده، پاس ريشه با كيفيت خوب حاصل خواهد شد.

پاس دوم- سوم -چهارم:

پاس سوم بر روي قسمت پخ خورده لوله پائيني مي نشيند. شكاف عميقي در بخش بالاي پاس سوم به وجود آمده كه پاس  چهارم در آن منطقه نشانده ميشود. در حين انجام پاس ۳ انتهاي الكترود مي بايستي به اندازه ۵ تا ۱۰ درجه به سمت لبه پاييني مايل باشد.  زاويه خود الكترود همانند قبل به اندازه ۵ تا ۱۰ درجه مي باشد. حركتي كه جهت نشاندن پاس دوم بكار  رفته بود جهت پاس سوم نيز به كار ميرود ( دايره اي شكل ) درحقيقت اين حركت جهت كليه پاسهاي باقيمانده نيز به كار ميرود.

هنگام جوشكاري پاس سوم، دقت شود تا از نشانده شدن اين پاس نزديك به لوله بالايي جلوگيري شود.مي بايستي شكاف بازي كه محل نشاندن پاس چهارم مي باشد در قسمت بالا و مجاور لوله بالايي برقرار شود. در صورتي كه اين شكاف بيش از حد باريك باشد امكان نشاندن پاس چهارمي كه بدون عيب باشد مشكل بوده وعيوب عدم ذوب و ناخالصي سرباره را خواهيم داشت. پس از نشاندن پاس سوم و چهارم مي بايستي توجه نمود تا قوس را از لبه هاي لوله دور نگهداريم چرا كه اين نقاط سريعاً توسط گرماي قوس سوخته و موجب عيب سوختگي كناره جوش مي گردد.   هنگامي كه الكترود نزديك به لبه ها قرار ميگيرد حوضچه مذاب مستقيماً بر روي لبه ها نبايد قرار گيرد بلكه مواد مذاب را به سمت لبه ها براند. در اين حالت عدم سوختگي و ذوب خوب در گوشه ها را خواهيم داشت. پاس چهارم در شكاف ذكر شده و در قسمت بالاي پاس سوم نشانده مي شود. زاويه جانبي الكترود ( ۵ تا ۷ درجه ) در هنگام جوشكاري پاس چهارم بسيار مهم مي باشد چرا كه از نيروي قوس مي بايستي كمك  گرفت تا حوضچه مذاب  در محل خود در شكاف فوق الذكر جاي گيرد. نيروي قوس فلز مذاب را به سمت بالا  رانده و در محل خود نگه ميدارد. اندازه حوضچه مي بايستي كوچك و در حد ۲ تا ۳ برابر قطر الكترود حفظ شود. سپس با حركت دايره اي شكل و سرعت ثابت حركت الكترود، جوش با ظاهر خوب و از نظر متالورژيكي بدون عيب حاصل  مي شود.

پاس پنجم- ششم- هفتم:

اين پاسها به عنوان پاس هاي رو در حالت G2 عمل مي كنند در لوله هاي با ضخامت خيلي بالا پاسهاي پنجم، ششم وهفتم به عنوان پاس هاي پركن بوده و به همان روشي كه در مورد پاس سوم و چهارم ذكر شد نشانده ميشود. پاس هاي رو بايستي تشكيل گرده جوش به ارتفاع ۸/۱ اينچ را بدهند. همانند قبل اين پاسها نيز از پائين به بالا نشانده مي شوند. بدين صورت كه پاس پنجم برروي پاس سوم نشانده ميشود .  اين پاس مي بايستي به اندازه يك قطر  الكترود از پاس سوم پهن تر بوده و لبه پائين لوله را بپوشاند. معمولاً مقداري از فلز مذاب اين پاس به سمت پايين فرو ريزي مي نمايد ولي بايد توجه نمود كه هيچگونه سوختگي كناره جوش به وقوع نپيوندد.

پاسهاي ششم و هفتم در قسمت بالاي پاس پنجم نشانده مي شوند. هنگام جوشكاري اين پاس ها، زاويه جانبي الكترود مي بايستي تقريباً همانند شكل ۱۰۰ باشد . مجدداً حركت دايره اي شكل براي كنترل حوضچه كه اندازه آن بايد ۲ تا ۳ برابر قطر الكترود باشد بكار رفته و ضمناً طول كوتاه قوس نيز نبايستي فراموش گردد. از آنجايي كه پاسهاي رو بايستي ظاهري زيبا و بدون عيب داشته باشند جوشكار بايد بهترين حالت را حفظ نمايد. حركت آرام و دقيق قوس به وجود آورنده پاس رو، زيبا خواهد بود.

زمان بندی کلاس های آموزشی صفر تا صد عملی آموزشگاه حرفه گستران

ایام	دوره های آموزشی	ساعت شروع	هزینه ی دوره (تومان)	سوالات فنی حرفه ای	ثبت نام
شنبه	نصب و راه اندازی درب شیشه ای	8	2500000	دریافت	ثبت نام
شنبه	آموزش تخصصی نصب دوربین مداربسته آنالوگ و آی پی	13	2500000	دریافت	ثبت نام
شنبه	نصب و تعمیر و جوشکاری و عیب یابی کولرگازی تک فاز و 3 فاز و اینورتر	15	2500000	دریافت	ثبت نام
شنبه	نصب و تعمیر و عیب یابی پیکج و شوفاژ دیواری	18	2500000	دریافت	ثبت نام
یکشنبه	نصب و راه اندازی کرکره برقی برای دهنه های بزرگ و کوچک	8	2500000	دریافت	ثبت نام
یکشنبه	نصب و تعمیر و عیب یابی درب اتوماتیک	10	2500000	دریافت	ثبت نام
سه شنبه	ساخت و برنامه نویسی و انیمیشن سازی تابلوروان و LED	8	2500000	دریافت	ثبت نام
سه شنبه	سیم کشی برق ساختمان و نصب آیفون تصویری	10	2500000	دریافت	ثبت نام
سه شنبه	نصب و برنامه نویسی و کد دهی دزدگیر اماکن(آیفون تصویری، اعلام حریق)	13	2500000	دریافت	ثبت نام
پنج شنبه	نصب و کد دهی تلفن سانترال	8	2500000	دریافت	ثبت نام
پنج شنبه	ساخت و راه اندازی باطری خورشیدی	10	2500000	دریافت	ثبت نام
پنج شنبه	نصب و سیم کشی bms ساختمان هوشمند	13	2500000	دریافت	ثبت نام
پنج شنبه	نصب و تعمیر و عیب یابی آبگرمکن	6	2500000	دریافت	ثبت نام
دوشنبه	دوره ی کامل جوشکاری(آلومینیوم،مس،برنج،برق) با تخفیف 1000.000 تومانی	11	2500000	دریافت	ثبت نام
یکشنبه	تعمیر و عیب یابی یخچال فریزر و معمولی و ساید بای ساید	8	2500000	دریافت جزوه	ثبت نام
یکشنبه	نصب و تعمیر لباسشویی آنالوگ و دیجیتال و دوقلو	10	2500000	دریافت جزوه	ثبت نام
سه شنبه	نصب و تعمیر ظرفشویی تمام اتوماتیک	10	2500000	دریافت جزوه	ثبت نام
چهارشنبه	نصب و تعمیر و عیب یابی دستگاه تصفیه آب	12	2500000	دریافت جزوه	ثبت نام
یکشنبه	تعمیر و عیب یابی گاز فر	12	2500000	دریافت جزوه	ثبت نام
سه شنبه	تعمیر و عیب یابی جارو برقی	12	2500000	دریافت جزوه	ثبت نام
سه شنبه	تعمیر و عیب یابی مایکروفر	12	2500000	دریافت جزوه	ثبت نام
پنج شنبه	نصب و تعمیر و عیب یابی مشعل گازی و گازوییلی	8	2500000	دریافت جزوه	ثبت نام
شنبه	تعمیر برد الکترونیک به روش مهندسی معکوس (تمامی بردها)	18	5000000	دریافت جزوه	ثبت نام
شنبه	تعمیر برد الکترونیک لوازم خانگی(یخچال و لباسشویی و ظرفشویی و جارو برقی و مایکروفر)	16:30	5000000	دریافت جزوه	ثبت نام
شنبه	تعمیر برد الکترونیک کرکره برقی و درب بازویی و درب شیشه ای	15	5000000	دریافت جزوه	ثبت نام
شنبه	تعمیر برد الکترونیک تلویزیون ال ای دی و ال سی دی	15	5000000	دریافت جزوه	ثبت نام
شنبه	تعمیر برد الکترونیک کولر گازی و پکیج دیواری	16:30	5000000	دریافت جزوه	ثبت نام
شنبه	نصب و تعمیر و سرویس آسانسور	8	5000000	دریافت جزوه	ثبت نام
تخفیف فوق العاده	انتخاب کلیه فنون آموزشگاه اعم از لوازم خانگی کامل و تاسیسات کامل و سیستم های امنیتی کامل و تعمیر برد الکترونیک مهندسی معکوس با تخفیف 13000000 تومانی فقط 13000000تومان	شنبه 8 صبح	13000000	دریافت جزوه	ثبت نام
تخفیف فوق العاده	انتخاب کلیه فنون آموزشگاه اعم از لوازم خانگی کامل و تاسیسات کامل و سیستم های امنیتی کامل به جز تعمیر برد الکترونیک مهندسی معکوس با تخفیف 12000000تومانی فقط 12000000تومان	شنبه 9 صبح	12000000	دریافت جزوه	ثبت نام
تخفیف فوق العاده	انتخاب کلیه فنون آموزشگاه اعم از لوازم خانگی کامل و تاسیسات کامل با تخفیف 9000000 تومانی فقط 9000000تومان	شنبه 8 صبح	9000000	دریافت جزوه	ثبت نام
تخفیف فوق العاده	انتخاب کلیه فنون آموزشگاه اعم از تاسیسات کامل و سیستم های امنیتی کامل و لوله کشی آب و گاز با تخفیف 10000000تومانی فقط 10000000تومان	شنبه 8 صبح	10000000	دریافت جزوه	ثبت نام
تخفیف فوق العاده	انتخاب کلیه فنون تاسیسات کامل و سیستم های امنیتی کامل با تخفیف 9000000 تومانی فقط 9000000تومان	شنبه 8 صبح	9000000	دریافت جزوه	ثبت نام
تخفیف فوق العاده	انتخاب کلیه فنون لوازم خانگی با تخفیف 5000000تومانی فقط 5000000تومان	شنبه 8 صبح	5000000	دریافت جزوه	ثبت نام
تخفیف فوق العاده	انتخاب کلیه فنون سیتم های امنیتی و تاسیسات به جز مشعل و جوشکاری با تخفیف 8000000تومانی فقط 8000000 تومان	شنبه 8 صبح	8000000	دریافت جزوه	ثبت نام
تخفیف فوق العاده	انتخاب کلیه فنون سیتم های امنیتی {دوربین و دزدگیر اماکن و درب شیشه ای و کرکره برقی و درب بازویی و سیم کشی ساختمان و هوشمند سازی و آیفون تصویری و اعلام حریق و تلفن سانترال و باطری خورشیدی و تابلو روان و ال ای دی } با تخفیف 5000000تومانی فقط 5000000 تومان	شنبه 8 صبح	5000000	دریافت جزوه	ثبت نام
تخفیف فوق العاده	انتخاب کلیه فنون تاسیسات {کولر گازی تک فاز و 3 فاز و اینورتر} و {پکیج تک مبدل و دو مبدل و چگالشی} و {آبگرمکن} و {مشعل گازی و گازوییلی} و {جوشکاری برق و برنج و مس و آلومینیوم} با تخفیف 5000000تومانی فقط 5000000 تومان	شنبه 8 صبح	5000000	دریافت جزوه	ثبت نام
تخفیف فوق العاده	انتخاب درب شیشه ای و کرکره برقی و درب بازویی و دوربین مدار بسته	شنبه 15	5000000	دریافت جزوه	ثبت نام